Tempio Pausania is een prachtig historisch dorp in het noordelijke deel van Sardinië. Het is een van de dorpen die op de “I Borghi Piú Belli d’Italia” staat, een lijst met de allermooiste dorpen van Italië. Het merendeel van de huizen in het dorp stammen uit de zeventiende en achttiende eeuw.
Volgens sommige bronnen is het huidige Tempio Pausania gebouwd op de ruïnes van het Romeinse Olbia. Het huidige Olbia is te vinden aan de oostkust van Sardinië. Tempio – Pausania werd pas in de negentiende eeuw aan de plaatsnaam toegevoegd – zou in de middeleeuwen gebouwd zijn op de restanten van de Romeinse stad. Hiervoor zijn nooit bewijzen gevonden. Wat we wel weten, is dat de Romeinen in de derde eeuw voor Christus Sardinië veroverd hebben en dat ze hoogstwaarschijnlijk verschillende nederzettingen gesticht hebben. Of dat op de plek van het huidige Tempio Pausania is geweest weten we niet zeker, al zijn er wel verschillende theorieën dat er hier tempel heeft gestaan ter ere van de Godin Juno. Bij de Grieken bekend als Hera.
Tempio Pausania is met bijna dertienduizend inwoners een van de grotere dorpen op Sardinië. In de negentiende eeuw was het zelf een van de grootste plaatsen op het eiland en de grootste gemeente. Het inwoneraantal, is nu ongeveer gelijk als in de negentiende eeuw. Aan het einde van de negentiende eeuw zou “Pausania” toegevoegd worden aan de naam om het historische bisdom te herinneren.
Het mooiste deel van de historische binnenstad van het dorp is te vinden rondom het Piazza San Pietro. Aan dit plein staan de chiesa di Santa Croce, de cattedrale di San Pietro en de Oratorio del Rosario. Dit zijn de belangrijkste bouwwerken die in het dorp te vinden zijn. Deze geloofsgebouwen stammen uit de twaalfde, dertiende en veertiende eeuw, maar kregen hun huidige uiterlijk in de zeventiende en achttiende eeuw. Van de oorspronkelijk bouwwerken is zo goed als niets bewaard gebleven, alleen van de Oratorio del Rosario zijn nog oorspronkelijk edelen te herkennen.
Tempio Pausiana is een leuk dorp om even doorheen te lopen, te verdwalen, in van de kleine steegjes en straten of om heerlijk op het terras te zitten en te genieten van de lokale specialiteiten. We bezochten Tempio Pausiana op een druilerige dag in mei(helaas komen die ook voor). We liepen een klein rondje door het historische deel van het dorp, bezochten de drie gebouwen aan het Piazza San Pietro en hebben geluncht bij trattoria La Gallurese.
